“Film jest zły wtedy, jeśli ktokolwiek z publiczności, chociaż na chwilę może odwrócić oczy od ekranu” – Alfred Hitchcock.
A od kogo zależy ta sztuka? Kamera to oko, które wszystko rejestruje. A steruje nią operator i to właśnie przede wszystkim od niego zależą te wszystkie piękne ujęcia, na które patrzymy. Oczywiście, ważną rolę w tworzeniu filmu odgrywa wiele osób jak, reżyser, scenarzysta, choreograf, a przede wszystkim aktorzy. Jednak to właśnie operator kamery jest odpowiedzialny za stan wizualny filmu. Powinnam tu jeszcze wspomnieć o montażu, ale montaż jest zależny od ujęć, które wykona operator kamery.
Kim zatem jest operator kamery?
Głównym zadaniem operatora kamery jest obsługa kamery i kompozycja kadru filmowego w trakcie realizacji zdjęć. Wykonując swoje zadania kieruje pracą personelu pomocniczego pionu operatorskiego. Może on zastąpić operatora obrazu, ale tylko za zgodą reżysera i producenta filmu. Jest zatrudniany przez producenta i podlega kierownictwu reżysera i producenta, a bezpośrednio podlega operatorowi obrazu. W dziedzinie organizacyjnych dyspozycji podlega także kierownikowi produkcji, a na planie zdjęciowym kierownikowi planu. Jest, zatem zależny od wielu osób z głównego kierownictwa filmu.
Jakie są jego zadania?
Operator kamery ma bardzo odpowiedzialne zadania. W końcu od niego w dużej mierze zależy, jakość wykonanych ujęć, które potem są poddawane montażowi. Jeśli operator kamery niedomaga (przecież każdy może się nagle rozchorować), może zastąpić go operator obrazu, ale tylko na krótki czas. Gdyby długo nie wracał do pracy, producent może zatrudnić innego operatora kamery na miejsce tego wcześniejszego. Operator kamery ma obowiązek uczestniczenia w każdym z ujęć, dbając o kompozycję obrazu uzgodnioną wcześniej z operatorem obrazu.
Odpowiada za ruch obrazu w kamerze, oraz dba o ruch samej kamery z użyciem sprzętu towarzyszącego. Przeprowadza także próbę każdego ujęcia z niewłączoną kamerą, ustalając wszystkie parametry pracy kamery, kontroluje kadr filmowy informując o jego granicach, aby nie trzeba było powtarzać ujęć za względu na nieobecność aktora na danym ujęciu, (ponieważ np. wyszedł nieświadomie z kadru). Może się także zdarzyć i zapewne często się zdarza, iż w kamerze są widoczne mikrofony, czy inny sprzęt filmowy, wtedy operator kamery informuje o tym po ujęciu i prosi o jego powtórzenie.
Nie ma on jednak prawa do przerywania zdjęć. Takie prawo posiada jedynie reżyser. Operator kamery realizując zdjęcia, dba o logikę ekonomii każdego dnia zdjęciowego. Może jednocześnie obsługiwać kamerę jakby „z ręki”, czyli bez udziału personelu pomocniczego, statywów, czy innego sprzętu. Do jego obowiązków także należy wykonywanie zleconych przez producenta dodatkowych prac zdjęciowych, oraz dokonywanie poprawek. Operator kamery, to niejako człowiek – artysta. Robienie odpowiednich ujęć filmowych może być gwarancją zadowolenia widzów, co także przedkłada się na popularność filmu, a co za tym idzie – pieniądze. Operatorzy kamer nie są może tak popularni, jak aktorzy, ponieważ przecież ich wcale nie widzimy. Jednak ich praca jest nie mniej ważna.
Sławni polscy operatorzy kamer
Swego czasu Jack Nicholson pół żartem, pół serio stwierdził, że bez udziału Polaków nie wyobraża sobie dobrze sfotografowanego filmu. Talent, warsztat i zaradność naszych operatorów przyniosły im uwielbienie hollywoodzkich reżyserów i producentów oraz uznanie na całym świecie. Wśród wszystkich grup filmowych, to właśnie polscy operatorzy kamer mogą mówić o największym sukcesie w Hollywood. O współpracę z nimi ubiegają się m.in. takie sławy jak: Steven Spielberg, Quentin Tarantino, Gore Verbinski, czy Ridley Scott.
A oto najbardziej sławni operatorzy kamer, pochodzący z Polski. Są to m.in. Adam Holender, urodzony w 1937 roku w Krakowie, absolwent PWSTiF, Andrzej Bartkowiak urodzony w 1950 roku w Łodzi, Dariusz Wolski z Warszawy – rocznik `56, Andrzej Sekuła z Wrocławia, Janusz Kamiński, czy Sławomir Idziak z Katowic. Jest wielu jeszcze świetnych operatorów kamer, robiących karierę w Hollywood. Niemniej nasz cieszy to, iż bez nich, film światowy nie byłby taki sam, jak jest teraz.
Artykuł nadesłała firma zajmująca się wideofilmowaniem ślubów i wesel w Warszawie – dziękujemy.
