Oświetlenie pomieszczeń szkolnych to dość istotne zagadnienie. Trzeba kierować się dużym doświadczeniem, wyobraźnią oraz zmysłem estetycznym. Istotne jest przede wszystkim bezpieczeństwo i odpowiednie warunki pracy. Chodzi o zdolność do rozróżniania szczegółów lub barw, aby nadmiernie nie zmęczyć oczu. Należy również umożliwić swobodne pisanie i czytanie, ponieważ wymagane jest duże skupienie. Stosowanie niewłaściwego oświetlenia może powodować wadę wzroku, zaburzenia koncentracji i układu nerwowego.
Ważne jest, aby stworzyć jak najlepsze okoliczności do przekazywania informacji, aby praca była efektywna i przyjemna. Oświetlenie polskich szkół jest dość dalekie od tego, które wymaga Polska Komisja Normalizacyjna. Kryteria jakościowe i ilościowe określa norma PN-EN 12464-1:2012.
Co dokładnie określa norma PN-EN 12464-1:2012?
Zawiera specyfikację minimalnego natężenia oświetlenia na ścianach i sufitach oraz cylindrycznego oświetlenia, szczegółową informację o modelowaniu światłem, równomierność oświetlenia przypisaną do zadań i aktywności, definicję obszaru tła i specyfikację jej oświetlenia, siatkę natężeń oświetlenia zgodną z normą PN-EN 12464-2: 2008 oraz wymóg dotyczący maksymalnej luminacji opraw do monitorów ekranowych. Aby stworzyć odpowiedni rozkład luminacji wnętrza należy określić właściwie odbicie światła i natężenie oświetlenia.
Uniknie się wtedy efektu przygnębiającego mroku, podniesie się poziom zdolności dopasowania się do istniejących warunków oraz komfort osób znajdujących się w pomieszczeniu. Pożądane jest, aby ściany i sufity były w jasnych kolorach. Wskazówki na temat instalacji oświetlenia przedstawia się następująco. Współczynnik oświetlenia sufitu 0, 7-0, 9; ściany 0, 5-0, 8; podłogi 0, 2-0, 4 oraz odbicia światła od mebli lub urządzeń to zakres 0, 2-0, 7. Natężenie oświetlenia na ścianach powinno mieć powyżej 70 lx o równomierności większej lub równej 0, 10 oraz suficie więcej niż 75 lx z tą samą równomiernością, co na ścianach.
Przestrzeń zajmowana przez uczniów i nauczycieli powinna być dodatkowo oświetlona w zależności od zadań. Celem tego jest ukazanie, rozpoznawanie obiektów i ludzi w przestrzeni oraz dobra komunikacja wzrokowa. Można dostarczyć to poprzez odpowiednie modelowanie rozświetlenia, które opisuje równowagę między światłem rozproszonym i kierunkowym dla aranżacji opraw. Jego wskaźnik wynosi między 0, 30 i 0, 60, ponieważ światło dzienne rozkłada się głównie poziomo do okien. Światło dzienne daje również oszczędność energii, ponieważ zmienia swój poziom, kierunek i kompozycję z biegiem czasu.
Dodatkowe korzyści to także dobre oddanie naturalne barw, wydolność wzrokowa, komfort oraz dobre samopoczucie. Ważna jest również efektywność energetyczna. Chodzi o to żeby nie było kompromisu między wzrokowymi aspektami i oszczędnością energii. Oszczędność energii może być uzyskana przez pełne wykorzystanie światła dziennego. Dokładne wymagania energetyczne przedstawione są w normie EN PN-EN 15193:2007.
Najważniejsze wymagania dotyczące oświetlenia pomieszczeń dydaktycznych.
Zalecane natężenie oświetlenia zgodnie z PN-EN 12464-1: 2012 na płaszczyźnie roboczej o wysokości 0, 85 m powinno wynosić minimum 300 lx. Jeżeli są to pomieszczenia o wyższych wymaganiach wzrokowych, takie jak laboratoria, pracownie artystyczne lub tablice to wtedy 500 lx.
Zaś właściwe oświetlenie na polu zadań wzrokowych to Emin/Eśr > 0, 70. Rozkład ilości światła jest zależny od współczynników. Dla ścian wynosi 30 – 80%, dla podłóg 10 – 50%, dla sufitu 60 – 90%, jednak znaczenie ma także ustawienie mebli, ławek lub innych elementów. Na dodatek ważne jest unikanie efektu olśnienia szczególnie podczas pracy z komputerem.
Należy pamiętać, że światło sztuczne stosuje się, jako uzupełnienie światła dziennego i powinno używać się źródeł światła o temperaturze barwowej ok. 4000°K. Stopień oddawania barw Ra musi wynosić, ponad 80, ponieważ zwiększa się zabrudzenie pomieszczeń, opraw oświetleniowych oraz skuteczność źródła światła w miarę upływu czasu.
